Bez zbędnego wstępu - etapy rozwoju umiejętności językowych

1. Dziecko najwcześniej około czwartego miesiąca życia może reagować na wypowiadane zdania. Zwłaszcza jeśli jest to “chcesz mleko?” :) Będą to głównie reakcje wyrazem twarzy.
2. Dziecko zaczyna reagować na polecenia wydawane w języku obcym. Zazwyczaj następuje to, kiedy dziecko usiądzie i uwolnią się jego ręce. Może wtedy wykonać gest: przybija piątkę, robi papa, podaje przedmiot. Pojawiają się pierwsze połączenia sylab. Moment ten ma miejsce około 7 miesiąca życia.
3. Około 9 miesiąca życia dziecko rozumie znak językowy - wyraz.
   Pojawiają się odpowiedniki wypowiadanych słów w drugim języku. Przykładowo, moja córka na pomidor mówiła po polsku “dodo”, a po angielsku “tato”. Jest to tak zwany okres wyrazu (sygnału jednoklasowego). Dziecko wypowiada pojedyncze słowa. Okres ten trwa pomiędzy 12 a 18 miesiącem życia.
   Pomiędzy 12 a 18 miesiącem dziecko orientuje się w kontekście językowym - zaczyna stosować wyrazy z języka obcego i rodzimego zgodnie z kontekstem sytuacyjnym. Innymi słowy, rozumie już istnienie różnych języków i to, kiedy z nich korzystać.
4. Po 18 miesiącu życia pojawiają się połączenia słów. Rozpoczyna się okres zdania (sygnału dwuklasowego), trwający pomiędzy 18 miesiącem życia a 2 - 2,5 roku.
   Podając czasy trwania okresów rozwoju mowy trzymam się opracowań anglosaskich, które moim zdaniem lepiej oddają rzeczywistość.
5. Dziecko wypowiada pełne zdania. Zazwyczaj po 36 miesiącu życia dziecko swobodnie wypowiada proste zdania. Początkowo miesza języki, wraz z doskonaleniem L2, liczba wtrętów z języka rodzimego będzie malała. Bierna znajomość języków znacząco przewyższa użytkowników jednojęzycznych, czynna znajomość zazwyczaj jest gorsza niż u dzieci jednojęzycznych. Całkowity zasób słów (w dwóch językach) znacząco wyprzedza dzieci jednojęzyczne.

Niezależnie od wieku dziecka, sposób przyswajania gramatyki będzie szedł podobnymi torami

1. Jedną z pierwszych oznak rozumienia gramatyki jest próbowanie samodzielnej odmiany czasowników. Pojawiają się struktury jak n.p. he goed, he clean upped. W przypadku dzieci dwujęzycznych reguły gramatyczne są często przenoszone pomiędzy językami.
2. Pojawiają się zabawy językowe - słowotwórstwo, np. “It’s a dogcat”
3. Pojawiają się zabawy gramatyką, n.p. zmiana szyku zdania. Moja córka popularną wyliczankę “Eeny, meeny, miny, moe, catch a tiger by the toe. If he hollers let him go. ” recytowała na opak “... if he goes, let him holler”. Bardzo była przy tym zadowolona z siebie.

Ratunku, moje dziecko nie wpasowuje się w te ramy

W takiej sytuacji należy najpierw wyluzować :) Skoro czytasz ten tekst, a nie Plotka to najprawdopodobniej jesteś niezłym wyjadaczem w tematyce wychowania, nauki języków i szeroko pojętej edukacji. Mało prawdopodobne, żebyś przeoczył(a) jakąś poważną dysfunkcję. Reszta sama się ułoży.

Rozwój języków nie jest liniowy - następuje skokowo. Co istotne, w przypadku dwujęzyczności skoki rozwojowe następują naprzemiennie. Dlatego nie powinniśmy się martwić, jeśli wydaje nam się, że “on tak ładnie zaczął mówić po polsku, a z angielskim stanął w miejscu”.

Co istotne - wcale nie jest miejską legendą, że chłopcy później zaczynają mówić. Natura uwarunkowała dziewczynki do priorytetowania nawiązywania więzi społecznych, dla których język jest koniecznością. Chłopcy za to ewolucyjnie potrzebowali rozwijać swoje zdolności przestrzenne, żeby upolować sobie tego mamuta na obiad. Dlatego należy wyluzować podwójnie w przypadku synów. W wieku 18 miesięcy statystyczny chłopiec wymawia 75 słów, a dziewczynka 112.

Więcej do poczytania

Barbara Zurer Pearson Jak wychować dziecko dwujęzyczne. Poradnik dla rodziców (i nie tylko)
Steve Biddulph Raising Boys: Why Boys Are Different and How to Help Them Become Happy and Well-Balanced Men