Często jestem pytana o to, jakie książki o ewolucji polecę. Od jakiegoś czasu zbieram literaturę na ten temat i dziś mogę się pochwalić dość wyczerpującym temat zestawem. Pamiętajcie, że po wszelkie bieżące książkowe polecenia możecie się udać na facebookową grupę Książki Montessori-friendly, którą prowadzę.

Zanim przejdę do tematu książek, na szybko opowiem wam dlaczego opowieść o ewolucji jest tak ważna.

Pięć Wielkich Opowieści

Klamrą, która spina edukację w systemie Montessori na etapie edukacji podstawowej są Wielkie Lekcje, nazywane też Wielkimi Opowieściami. Jest ich pięć i rokrocznie są one przywoływane dzieciom na początku roku szkolnego. Co roku ich poziom jest dostosowywany do wiedzy dzieci. Prezentacje opowieści są nie tylko mówione - uzupełniane są pokazami, eksperymentami, planszami i makietami, które pozwalają dzieciom połączyć informacje z doznaniami sensorycznymi.

Jest to forma utrwalenia najważniejszej wiedzy w całym życiu, bo przecież mówimy o kondensacie historii świata oraz cywilizacji. Praktycznie cały materiał szkolny jest w jakiś sposób powiązany z Wielkimi Opowieściami.

• Powstanie wszechświata - pierwsza Wielka Opowieść obejmuje czas poprzedzający Wielki Wybuch do momentu kiedy Ziemię pokrywa ocean płytkiej wody i cienka warstwa atmosfery
• Opowieść o powstaniu życia - druga Wielka Opowieść rozpoczyna się z momentem narodzin pierwszej formy żywej w archaiku i ciągnie się do momentu, kiedy na Ziemi pojawiają się pierwsze hominidy
• Opowieść o ludzkości - historia czasu człowieka, od pierwszych hominidów po Homo Sapiens, to również opowieść o przejściu od kultury zbieracko-łowieckiej do rolnictwa
• Opowieść o cywilizacji - historia fundamentów cywilizacji - języków i pisma (alfabetu) oraz rozwój ludzkości
• Historia matematyki - piąta Wielka Opowieść ropoczyna się od pierwszych prób określania liczby przedmiotów, przez stworzenie systemów liczbowych i wprowadzenie zera po dalszy rozwój matematyki

Dwie książki, którymi ja się wspieram przygotowując się merytorycznie do przekazywania dzieciom wiedzy to "Dzieci wszechświata" M. i D. Duffy'ch oraz "The Deep Well of Time" M. J. Dorera (ta druga książka zawiera w sobie materiały nie tylko do Wielkich Lekcji, lecz pełen zbiór opowieści przytaczanych w edukacji Montessori - w tym przypowieści matematyczne i dotyczące gramatyki).

Literatura dziecięca o ewolucji życia na ziemi

Choć mówimy o Drugiej Wielkiej Opowieści, to od niej zdecydowałam się rozpocząć cykl artykułów na moim blogu, ponieważ na chwilę obecną mam poczucie, że tylko w tym temacie mam komplet literatury. Nie próżnuję jednak i wyszukuję dla Was kolejne perełki :)

"Tree of Life" Rochelle Strauss

Zaczynam od prawdziwej perełki - książki opisującej drzewo życia, czyli wprowadzającą systematykę organizmów żywych na Ziemi. Wprowadzenie jest bardzo przejrzyste, uporządkowane i niesamowicie zbieżne z montessoriańską opowieścią o systematyce organizmów, którą znalazłam w książce M. Dorera.

Zaczynamy od wprowadzenia pięciu królestw - zwierząt, roślin, grzybów, protistów i prokariontów.

Mamy możliwość zapoznania się z każdym z królestw oraz zarysem dalszego jego podziału.

Najszerzej opisane jest królestwo zwierząt, z wprowadzeniem podziału na bezkręgowce i kręgowce. W ramach kręgowców są oddzielne rozpiski dla płazów, gadów, ssaków, ptaków oraz ryb.

"The Tree of Life" jest jedyną znaną mi książką w całości poświęconą systematyce organizmów żywych.

Tu sprawdzisz cenę książki "Tree of Life" [BookDepository] [AmazonCoUK]

"When the Whales Walked" / "Kiedy wieloryby miały nogi" Dougal Dixon

To jedna z ciekawszych książek o ewolucji, jakie się ukazały - możecie ją dostać zarówno w wersji polskiej jak i angielskiej. Książka jest bardzo uporządkowana i sprzyja zrozumieniu historycznych zależności w ewolucji organizmów.

W książce znajdziecie "linię życia na Ziemi", która daje rzut okiem z lotu ptaka na sekwencję organizmów, które pojawiły się na naszej planecie.

Ciąg dalszy to spacer przez historię organizmów żywych na Ziemi - każdy rozdział to krótka przypowieść. Wychodząc od przedstawienia epok geologicznych, przechodzimy przez kolejne epoki i dowiadujemy się o zwierzętach, które żyły w ich trakcie.

Akcent w książce jest położony na cechach szczególnych wśród zwierząt, które dominowały w danym okresie.

Oprócz pięknych rysunków, wśród atutów tej książki wymienię logiczną strukturę i widoczność myśli przewodniej - ułatwi to zrozumienie historycznej sekwencji pojawiania się kolejnych organizmów na Ziemi.

Sporo uwagi w książce poświęcone jest pierwszym ssakom oraz pojawieniu się naczelnych.

Bardzo polecam - to kolejny "must have".

Tu sprawdzisz cenę książki "When the Whales Walked"

wersja angielska [BookDepository] [AmazonCoUK]

wersja polska [Ceneo]

"Charles Darwin's On the Origin of Species" Sabina Radeva

Czy jesteście w stanie wyobrazić sobie najbardziej znaną książkę Karola Darwina "O powstaniu gatunków" w wersji dla dzieci? Ta książka, wydana zarówno po polsku jak i po angielsku, wprowadza nas w historię odkryć Darwina.

Skupia się na bioróżnorodności, adaptacji do zmieniającego się środowiska oraz na procesie myślowym, dzięki któremu Darwin doszedł do swojej teorii.

Nie znajdziemy w tej książce historii życia na Ziemi, ale zrozumiemy co jest siłą napędową ewolucji, czym są geny i adaptacja. Do tego całość jest przepięknie zilustrowana.

W książce znajdziemy przemyślenia o selekcji naturalnej i migracji oraz szkic drzewa życia w wykonaniu Darwina. Treść jest bardzo uporządkowana i sprzyja zrozumieniu zagadnień.

Meritum tej książki leży w przekazaniu dzieciom, że organizmy mają wiele potomstwa, które jest zróżnicowane - część umiera, zostają osobniki najlepiej przystosowane do warunków bytowania. Te które pozostają, przekazują swoje geny dalej i to jest istotą ewolucji.

Bardzo, bardzo polecam - lektura obowiązkowa!

Tu sprawdzisz cenę książki "Charles Darwin's On the Origin of Species"

wersja angielska [BookDepository] [AmazonCoUK]

wersja polska [Ceneo]

"Time Trails Dinosaurs" Oivind Hovland

Oto książka, która ma koszmarną szatę graficzną, ale za to jest niesamowicie przydatna :) Jest to szczegółowy spacer od paleozoiku (pobieżnie) przez cały mezozoik (szczegółowo) do jego zakończenia (kiedy dinozaury ulegają masowemu wymieraniu).

Cała wiedza jest tu uporządkowana, podana chronologicznie, bez rozpraszania tematami pobocznymi. Jest to idealne uzupełnienie do pracy z linią życia.

Co prawda mamy tu wycinek historii ewolucji, to czas wielkich gadów jest tu rozpisany szczegółowo, z naciskiem na powiązanie wydarzeń z epokami geologicznymi.

Książka kończy się wzmianką o paleontologii.

Książkę polecę tym wszystkim, którzy lubią rozumieć - ta książka porządkuje wiedzę, a nie tylko serwuje ciekawostki. Niestety ta szata graficzna... Dla kogo? myślę, że dla dzieci 6+.

Jeśli szukacie czegoś, co w podobnej formie przybliżałoby większy przekrój er, to sięgnijcie po kontynuację tej książki: "Time Trails Rainforest" [BookDepository] [AmazonCoUK] - w tym tomie autorzy skupiają się na ewolucji biomów.

Tu sprawdzisz cenę książki "Time Trails Dinosaurs" [BookDepository] [AmazonCoUK]

"Ewolucja - Zagadka życia na Ziemi" Jan Paul Schutten

Z jednej strony to książka bogato ilustrowana, więc wydaje się być kierowana do dzieci, ale uważam, że każdy czytelnik w wieku 8+ będzie nią zachwycony, a zwłaszcza dorosły.

Książka ma formułę artykułów popularnonaukowych odpowiadających na różne pytania, krążące wokół tematu ewolucji. Książka nie przypomina podręcznika, jest bardzo wciągająca lecz stanowczo kierowana jest do czytelników już jako tako obeznanych z tematem.

Znajdziemy tu informacje o teorii Darwina, o powstaniu świata, czym są geny, jak powstały pierwsze aminokwasy, jak wyglądały pierwsze żywe organizmy i jak bakteria została wielorybem :)

Przyznam, że nie mogę się doczekać, aż moje dzieci dorosną do wspólnej lektury tej książki.

Słowem podsumowania - polecam tę książkę wszystkim ciekawskim, którzy zadają różne, pozornie szalone pytania (z gatunku "co było pierwsze - jajko czy kura?"). Znajdziecie tu wiele odpowiedzi. Książka spodoba się również wszytkim tym, którzy lubią robić eksperymenty naukowe - jest tu spora garść inspiracji.

Tu sprawdzisz cenę książki "Ewolucja Zagadka życia na Ziemi" [Ceneo]

"Zwierzęta, które zniknęły" Nikola Kucharska

Bardzo ciekawa książka przybliżająca różne dziwne wymarłe zwierzęta. Zawiera ogrom ciekawostek. Warto ją jednak wprowadzać kiedy dziecko ma już jakieś pojęcie o epokach geologicznych, wtedy ta książka będzie stanowić dobre rozszerzenie posiadanej wiedzy.

Na duży plus - w książce można prześledzić pokrewieństwo współcześnie żyjących zwierząt z tymi wymarłymi.

Znajdziemy tu nomenklaturę z tabeli stratygraficznej (sekwencja epok geologicznych) dewon, karbon, perm, trias, jura, kreda... po plejstocen. Niestety nomenklatura jest, ale brakuje mi choć jednej strony, na której te epoki byłyby rozrysowane w sekwencji.

Struktura książki jest następująca: opis jednej epoki, przykładowe zwierzęta w niej żyjące. Około połowa książki poświęcona jest gatunkom, które wyginęły od czasów średniowiecza.

Tę książkę polecę dla dzieci w wieku od 5 lat oraz tych wszystkich, którzy mają gdzieś pod ręką tabele z następstwem epok geologicznych lub linię życia na Ziemi.

Tu sprawdzisz cenę książki "Zwierzęta, które zniknęły" [Ceneo]

"Świat w obrazkach. Ziemia" Emilie Beaumont

Bardzo sobie cenię serię "Świat w obrazkach"  - choć jest dość leciwa, to nadal pozostaje jedną z podstawowych serii popularnonaukowych książek dla polskich dzieci. Dużą zaletą tych książek jest również ich niska cena (chyba, że poszukujecie tomów, których nakład się wyczerpał).

W "Ziemi" o ewolucji jest dosłownie parę stron - nie więcej niż 10, ale za to wiedza jest przedstawiona w formie narracji odpowiadającej Wielkim Opowieściom. Zachowana jest sekwencja wydarzeń.

Język jest na tyle prosty, że książka sprawdzi się już u 3-4 latków, które złapały bakcyla dinozaurów i ewolucji.

Książka przeprowadza nas od narodzin życia w oceanach po pojawienie się Homo Sapiens. Polecam ją jako pierwszą książkę o ewolucji dla dziecka. Chwilowo widzę, że jej nakład jest wyczerpany, ale dostaniecie ją na OLX i Allegro.

"Świat w obrazkach. Dinozaury i prehistoria" Emilie Beaumont

Kolejna książka z serii "Świat w obrazkach" - ta skupia się głównie na dinozaurach i ludziach prehistorycznych.

Jeszcze o niej napiszę, przy okazji zbierania literatury do trzeciej Wielkiej Opowieści.

Historia życia na Ziemi w tej książce skupia się na wielkich gadach i nastaniu czasu ssaków.

Przedstawione są różne teorie dotyczące wymarcia dinozaurów.

Część o ssakach jest szczególnie ciekawa - mało książek opisuje te dziwaczne zwierzęta.

A dalej o ewolucji człowiekowatych...

Podsumowując, książka będzie zrozumiała już dla 3.5-4 latków, jest ciekawa, ale z mojego punktu widzenia brakuje szerszego spojrzenia na ewolucję (od pierwszych archeobakterii po wyższe formy życia). Za to na szczególną uwagę zasługuje część o ludziach prehistorycznych, ale o tym napiszę w kolejnym artykule.

Znów jest to książka, której nakład jest wyczerpany - znajdziecie ją jednak na OLX i Allegro.

Dwujęzyczna tabela stratygraficzna (z epokami) do pobrania

Na koniec chciałam się podzielić z wami moim znaleziskiem - PDF z tabelą stratygraficzną (epoki geologiczne) w wersji polsk0-angielskiej.

Tu pobierzesz tabelę stratygraficzną (pol-ang)

Książki, które polecam, rekomenduję Wam z całego serca. Jeśli zechcesz dokonać zakupu przez któryś z linków przeze mnie zamieszczonych, dostanę z tego tytułu małą prowizję. Nie ma to wpływu na cenę książki, a będzie to formą wyrażnia wdzięczności za moją pracę.

Podoba Ci się to co robię? Chcesz być na bieżąco? Jeśli zainteresował Cię ten artykuł, to zapraszam do polubienia mojej strony na Facebooku